SWIFT GPI Nedir?
SWIFT GPI (Global Payments Innovation), geleneksel SWIFT sisteminin modernize edilmiş, hızlı ve şeffaf versiyonudur.
GPI'nin Özellikleri
Hız:
- Transferlerin %50'si 30 dakika içinde
- %95'i 24 saat içinde tamamlanır
- Gerçek zamanlı takip
- Ara bankalar hemen işliyor
Şeffaflık:
- Paranın nerede olduğunu anlık görebilirsiniz
- Her aşama kayıt altında
- Masraflar önceden belli
- Sürpriz maliyet yok
UETR Kodu:
- Her işleme benzersiz 36 haneli kod
- Baştan sona takip edilebilir
- Kargo takibi gibi çalışır
Ücret Netliği:
- Transfer öncesi tüm masraflar belli
- Ara banka ücretleri sabit
- Alıcı net tutarı önceden bilir
Tam Tutar Garantisi:
- Ara bankalar masraf kesemez (OUR seçeneğinde)
- Alıcı tam tutarı alır
- Masraflar gönderenden kesilir
Normal SWIFT vs SWIFT GPI
| Özellik | Normal SWIFT | SWIFT GPI |
|---|---|---|
| Hız | 2-5 gün | Aynı gün - 1 gün |
| Takip | Zor, telefon ile | Gerçek zamanlı, online |
| Şeffaflık | Düşük | Çok yüksek |
| Masraflar | Belirsiz | Önceden belli |
| UETR | Yok | Var |
| Ücret | Standart | %10-20 daha pahalı |
GPI Kullanan Bankalar
Türkiye'deki büyük bankaların çoğu GPI sistemine dahil:
- Akbank
- Garanti BBVA
- İş Bankası
- Yapı Kredi
- QNB Finansbank
- Denizbank
- TEB
GPI Ne Zaman Tercih Edilmeli?
GPI Tercih Edin:
- Acil transfer gerekiyorsa
- Şeffaflık önemliyse
- Masraf belirsizliğinden kaçınmak istiyorsanız
- Tam tutar garantisi istiyorsanız
- Gerçek zamanlı takip lazımsa
Normal SWIFT Yeterli:
- Aciliyet yoksa
- Maliyet öncelikliyse
- Standart işlemler için
- 2-3 gün bekleyebiliyorsanız
UETR Kodu Nedir? Nasıl Kullanılır?
UETR (Unique End-to-End Transaction Reference)
Tanım:
- SWIFT GPI sisteminde kullanılan benzersiz işlem takip kodu
- Her işlem için özel
- 36 karakter uzunluğunda
- UUID formatında
Örnek UETR:
97ed4827-7b6f-4491-a06f-b548d5a7512d
UETR'nin Bölümleri
Herhangi bir bölüm veya detay bilgi içermez. Tamamen rasgele olarak üretilir.
UETR ile Neler Yapabilirsiniz?
1. Gerçek Zamanlı Takip:
- Para hangi aşamada
- Hangi bankada
- Ne zaman geçti
- Tahmini varış
2. Detaylı Bilgi:
- Gönderen banka
- Ara bankalar
- Alıcı banka
- Her aşamadaki zaman
3. Sorun Çözme:
- Hızlı sorgulama
- Kesin lokasyon
- Net durum bilgisi
4. Kanıt:
- İşlem yapıldığının kanıtı
- Tam takip geçmişi
- Hukuki süreçlerde kullanılabilir
UETR Nasıl Alınır?
İşlem Sırasında:
- SWIFT GPI seçeneği işaretlenirse
- Otomatik olarak verilir
- Dekont üzerinde yazer
İşlem Sonrası:
- İnternet bankacılığından
- Mobil uygulamadan
- Müşteri hizmetlerinden
- SWIFT dekontundan
UETR ile Takip Nasıl Yapılır?
Yöntem 1: Banka İnternet Şubesi
1. İnternet bankacılığına giriş yapın
2. "SWIFT Takip" veya "İşlem Sorgulama"
3. UETR kodunu girin
4. Detaylı durum gösterilir
Yöntem 2: SWIFT GPI Tracker
1. Bankanızın GPI Tracker linkini açın
2. UETR kodunu yapıştırın
3. "Track" veya "Sorgula" tıklayın
4. Harita üzerinde gösterim
Yöntem 3: Müşteri Hizmetleri
1. Bankanızı arayın
2. UETR kodunu okuyun
3. Anlık durum bilgisi alın
UETR Olmadan Takip
Eski tip SWIFT işlemlerinde UETR yoktur:
- Sadece referans numarası vardır
- Takip telefon ile yapılır
- Daha az detay verilir
- Daha yavaş süreç
SWIFT Mesaj Tipleri (MT Kodları)
SWIFT sistemi farklı işlem türleri için farklı mesaj formatları kullanır. Her mesaj tipinin bir MT (Message Type) kodu vardır.
En Yaygın Mesaj Tipleri
MT103 - Müşteri Para Transferi
- En yaygın kullanılan mesaj tipi
- Bireysel ve ticari transferler
- Hesaptan hesaba para gönderme
- %90+ SWIFT işlemi bu tipte
MT202 - Bankalar Arası Para Transferi
- Bankalar arasında para hareketi
- Müşteri görmez
- Likidite yönetimi
- Muhabir hesap işlemleri
MT700 - Akreditif Açılışı
- Documentary credit (akreditif) açma
- Uluslararası ticaret
- İhracat-ithalat işlemleri
- Ödeme garantisi
MT900 - Hesap Onayı (Gelen Para)
- Hesabınıza para geldiğinde
- Bildirim mesajı
- Otomatik gönderilir
MT910 - Hesap Onayı (Giden Para)
- Hesabınızdan para çıktığında
- Bildirim mesajı
- Otomatik gönderilir
MT940 - Hesap Ekstresi
- Günlük hesap özeti
- Bankalar arası
- Otomatik gönderim
MT950 - Ekstre Mesajı
- Detaylı ekstre bilgisi
- Tüm işlemler
- Dönemsel gönderim
MT103 Detaylı İnceleme
Bireysel kullanıcılar için en önemli mesaj tipi MT103'tür:
MT103'te Bulunan Bilgiler:
- Gönderen banka ve SWIFT kodu
- Alıcı banka ve SWIFT kodu
- Gönderen hesap numarası
- Alıcı hesap numarası
- Transfer tutarı ve para birimi
- Valör tarihi
- Masraf kodu (OUR/BEN/SHA)
- İşlem nedeni/açıklama
- Referans numarası
MT103 Örnek Yapısı:
:20: Transaction Reference
:23B: Bank Operation Code
:32A: Value Date, Currency, Amount
:50K: Ordering Customer
:59: Beneficiary Customer
:70: Remittance Information
:71A: Details of Charges
Diğer Önemli MT Kodları
MT101 - Müşteri Transfer Talimatı
- Müşterinin bankaya talimatı
- Toplu ödeme emri
MT199 - Serbest Format Mesaj
- Bankalar arası iletişim
- Özel durumlar için
MT292 - Recall Request
- İşlem geri çağırma talebi
- İptal işlemi
MT910 - Payment Confirmation
- Ödeme onayı
- Hesaba geçiş bildirimi
SWIFT Muhabir Banka (Correspondent Bank) Nedir?
Muhabir Banka Tanımı
İki banka arasında doğrudan hesap ilişkisi olmadığında, işlemi gerçekleştiren aracı banka.
Neden Muhabir Banka Gerekir?
Sorun:
- Dünyada 11,000+ banka var
- Her bankanın her bankayla ilişkisi olamaz
- Maliyetli ve karmaşık olur
Çözüm:
- Büyük uluslararası bankalar muhabir olur
- Küçük bankalar arasında köprü kurarlar
- Hub-and-spoke modeli
Muhabir Banka Nasıl Çalışır?
Örnek Senaryo:
Siz (Türkiye, küçük banka)
↓
Türk Bankanız
↓
Muhabir Banka (örn: Deutsche Bank)
↓
Hedef Banka (Arjantin, küçük banka)
↓
Alıcı (Arjantin)
Süreç:
- Paranız Türk bankanızdan çıkar
- Deutsche Bank'a (muhabir) gider
- Deutsche Bank, Arjantin bankasına gönderir
- Arjantin bankası alıcıya yatırır
Birden Fazla Muhabir Banka
Bazen 2-3 ara banka gerekir:
Gönderen → Banka A → Muhabir 1 → Muhabir 2 → Banka B → Alıcı
Her muhabir:
- Ücret keser (10-25 USD)
- Süre ekler (+1 gün)
- Risk yaratır (gecikme)
Muhabir Banka Masrafı
Standart ücretler:
- 1 muhabir: 10-20 USD
- 2 muhabir: 25-40 USD
- 3 muhabir: 40-60 USD
Ücret nasıl kesilir:
- OUR: Gönderen öder
- SHA/BEN: Alıcıdan kesilir
Büyük Muhabir Bankalar
Global muhabir bankalar:
- JPMorgan Chase
- Citibank
- Deutsche Bank
- HSBC
- Bank of New York Mellon
- Standard Chartered
- BNP Paribas
Bu bankalar dünya çapında hesaplara sahiptir ve muhabir ağını oluşturur.
Muhabir Bankayı Nasıl Minimize Edersiniz?
- Büyük banka kullanın: Geniş muhabir ağı
- Majör para birimleri: USD, EUR direkt ilişki
- Gelişmiş ülkeler: Daha az ara banka
- SWIFT GPI: Optimize edilmiş rotalar
SWIFT Valör Tarihi ve Spot İşlemler
Valör Tarihi (Value Date) Nedir?
Paranın hesapta kullanılabilir hale geldiği tarihtir.
Fiziksel varış vs Valör:
- Fiziksel varış: Para bankanıza gelir
- Valör tarihi: Para kullanılabilir olur
- Arada 1-2 gün fark olabilir
Valör Günü (Value Days)
Para birimlerine göre:
- USD: T+2 (2 iş günü)
- EUR: T+2 (2 iş günü)
- GBP: T+2 (2 iş günü)
- TL: T+0 veya T+1
- Egzotik paralar: T+3 veya T+5
T nedir?
- T = Trade date (İşlem tarihi)
- T+2 = İşlem tarihinden 2 gün sonra
Spot İşlem
Spot kelimesi:
- "Anında" demektir
- Döviz piyasasında standart terim
- En yaygın işlem tipi
Spot işlem özellikleri:
- O günkü kur kullanılır
- Para T+2 gün sonra takas edilir
- Standart valör uygulanır
Örnek:
Pazartesi: 1000 USD SWIFT yapıyorsunuz (SPOT)
- İşlem tarihi: Pazartesi
- Kur: Pazartesi günkü kur
- Valör tarihi: Çarşamba (T+2)
- Para çıkışı: Çarşamba hesabınızdan düşer
Forward İşlem (İleri Vadeli)
Spot alternatifi:
- Gelecek için kur kilitlenir
- Örnek: 30 gün sonrası için bugün kur belirlenir
- Kur riskinden korunma
Ne zaman kullanılır:
- Kurumsal müşteriler
- Büyük tutarlar
- Kur riski yönetimi
- Ticari işlemler
Örnek:
Bugün: 30 gün sonra 100,000 EUR ödeyeceksiniz
- Bugün: 1 EUR = 35.50 TL kurunu kilitlediniz
- 30 gün sonra: Kur 36.00 TL olsa da siz 35.50'den ödersiniz
Bireysel kullanıcılar için:
- Genelde kullanılmaz
- Spot yeterlidir
- Forward karmaşıktır
Valör Günü Neden Var?
Bankacılık nedenleri:
- Mutabakat süresi gerekir
- Likidite yönetimi
- Piyasa standardı
- Risk yönetimi
Pratik sonuç:
- Para geldi ama çekemiyorsunuz
- 1-2 gün beklemeniz gerekir
- Premium hesaplarda 0 gün olabilir
SWIFT ABA Kodu Nedir?
ABA Kodu (Routing Number)
Tanım:
- Sadece ABD'de kullanılır
- American Bankers Association tarafından geliştirilmiştir
- 9 haneli sayıdır
- ABD içi transferler için
Örnek ABA Kodları:
- JPMorgan Chase: 021000021
- Bank of America: 026009593
- Wells Fargo: 121000248
SWIFT vs ABA
| Özellik | SWIFT | ABA |
|---|---|---|
| Kullanım alanı | Uluslararası | Sadece ABD içi |
| Format | 8-11 harf+rakam | 9 rakam |
| Örnek | CHASUS33 | 021000021 |
| Sistem | Global | Sadece ABD |
Ne Zaman Hangisi?
Türkiye'den ABD'ye gönderme:
- SWIFT kodu kullanın
- ABA gerekmez (bazı bankalar isteyebilir)
ABD içinde transfer:
- ABA kodu kullanılır
- SWIFT gerekmez
ABD'den Türkiye'ye gönderme:
- Türk bankasının SWIFT kodu kullanılır
- ABA gerekmez
Diğer Ülkelerdeki Benzer Sistemler
Kanada: Transit Number + Institution Number
- Transit number: 5 hane (şube)
- Institution number: 3 hane (banka)
Avustralya: BSB Code
- Bank-State-Branch
- 6 hane
- Örnek: 062-000
İngiltere: Sort Code
- 6 hane
- XX-XX-XX formatı
- Örnek: 20-45-45
Hindistan: IFSC Code
- Indian Financial System Code
- 11 karakter
- Örnek: SBIN0001234
Almanya: Bankleitzahl (BLZ)
- 8 hane
- IBAN içinde yer alır
Tümü için ortak:
- Yerel transferler için
- Uluslararası işlemde SWIFT kullanılır
SWIFT Çalışma Saatleri
SWIFT Sistemi
Teknik olarak:
- 7/24/365 çalışır
- Tatil tanımaz
- Sürekli aktif
Ama bankalar:
- Mesai saatlerinde çalışır
- Hafta sonu kapalı
- Tatil günlerinde kapalı
Pratik Çalışma Saatleri
Hafta içi:
- 09:00 - 17:00 (genel)
- Cut-off: 15:00-16:00
- Bu saatten sonra → Ertesi gün
Hafta sonu:
- Talimat verebilirsiniz (online)
- Ama işleme pazartesi başlar
- Para hareketi yok
Resmi tatiller:
- Her iki ülke de etkilenir
- Türkiye tatil ama ABD çalışıyor → Yine gecikmeli
- İki tarafın da aktif olması gerekir
Uluslararası Zaman Farkları
Sorun:
- Türkiye GMT+3
- New York GMT-5
- Fark: 8 saat
Çözüm:
- Sabah erken yapın (Türkiye saati)
- New York için öğlen olur
- Aynı gün işlenme şansı artar
En iyi saatler (Türkiye saati):
- 09:00 - 12:00 → ABD için sabah
- 13:00 - 15:00 → Avrupa için öğleden sonra
- 16:00 sonrası → Ertesi güne kalır
Özet: Teknik Bilgiler
SWIFT GPI
- Hızlı (aynı gün - 1 gün)
- Şeffaf (gerçek zamanlı takip)
- UETR kodu ile tam kontrol
- %10-20 daha pahalı ama değer
UETR Kodu
- 36 haneli benzersiz kod
- Kargo takibi gibi
- Gerçek zamanlı durum
- Sadece GPI işlemlerinde
Mesaj Tipleri
- MT103: Müşteri transferi (en yaygın)
- MT202: Bankalar arası
- MT700: Akreditif
- 30+ farklı mesaj tipi var
Muhabir Banka
- Ara banka aracılığı
- Her muhabir: +10-25 USD ücret
- +1 gün süre ekler
- Büyük bankalar daha az muhabir kullanır
Valör ve Spot
- Spot: Standart işlem (T+2)
- Valör: Para kullanılabilir olma günü
- Forward: İleri vadeli kur kilitleme
- Premium hesaplarda spot valör (T+0)
ABA Kodu
- Sadece ABD içi
- SWIFT'ten farklı
- Uluslararası işlemde SWIFT kullanılır
Çalışma Saatleri
- SWIFT 7/24 ama bankalar değil
- Cut-off genelde 15:00
- Hafta sonu talimat ama işlem pazartesi
- Tatiller her iki ülkeyi de etkiler